• Białka
• Węglowodany
• Tłuszcze
• Witaminy
• Sole mineralne
• Woda

• Są podstawowym budulcem organizmu
• Jako enzymy wpływają na szybkość reakcji chemicznych
• Umożliwiają ruch
• Transportują substancje
• Przekazują informacje między komórkami i wewnątrz komórki
• Umożliwiają odbieranie bodźców zewnętrznych

Z aminokwasów

Aminokwasy, których organizm nie potrafi wytworzyć i muszą być dostarczone z pożywieniem.

Takie, które zawierają wszystkie aminokwasy egzogenne.

• Receptorowe — odbierają informacje ze środowiska
• Motoryczne — umożliwiają ruch
• Budulcowe — budują struktury organizmu
• Enzymatyczne — przyspieszają reakcje w organizmie
• Sygnałowe — są przenośnikami informacji
• Transportowe — przenoszą substancje w organizmie
• Obronne — zwalczają drobnoustroje chorobotwórcze

Glukoza

W postaci cukrów złożonych (u zwierząt glikogen, u roślin skrobia).

• Jest to materiał budujący ściany komórek roślinnych
• Nie jest trawiony w organizmie
• Wchłania dużą ilość wody, dzięki czemu ułatwia przesuwanie się pokarmu w jelitach

Są źródłem energii, które dostarczają jej dwa razy więcej niż cukier lub białka.

• Są materiałem budulcowym
• Są materiałem zapasowym
• Chronią narządy wewnętrzne
• Chronią przed utratą ciepła

• Roślinne
• Zwierzęca

Związki, które nie są produkowane przez organizm i muszą być dostarczane wraz z pożywieniem.

• Rozpuszczalne w tłuszczach
• Rozpuszczalne w wodzie

• witamina A
• witamina D
• witamina E
• witamina K

• Witaminy z grupy B
• Witamina C

• Mniejsza odporność
• Szkorbut

• Nadpobudliwość
• Depresja
• Niedokrwistość
• Choroby skóry

• Niedokrwistość
• Zahamowanie wzrostu
• U ciężarnych kobiet większe ryzyko urodzenia dziecka z wadami układu nerwowego

• Niedokrwistość
• Zaburzenia wzrostu
• Zaburzenia działania układu nerwowego

• Problemy ze wzrokiem (kurza ślepota)
• Choroby skóry
• Zahamowanie wzrostu

• Osłabienie odporności
• Osteoporoza
• Krzywica

• Niedokrwistość
• Osłabienie mięśni
• Osłabiona odporność
• Starzenie się skóry

Zaburzenia krzepliwości krwi

• Makroelementy (występują w dużej ilości w organizmie)
• Mikroelementy (występują w małej ilości w organizmie)

• Fosfor
• Wapń
• Magnez

• Żelazo
• Jod
• Fluor

• Jest środowiskiem reakcji chemicznych
• Jest rozpuszczalnikiem wielu związków
• Utrzymuje temperaturę ciała
• Usuwa zbędne produkty przemiany materii

• Rozdrabnianie i nawilżanie pokarmu
• Trawienie
• Wchłanianie
• Defekacja

32

• Przewód pokarmowy
• Gruczoły trawienne

• Jama ustna
• Gardło
• Przełyk
• Żołądek
• Jelito cienkie
• Jelito grube

• Ślinianki
• Wątroba
• Trzustka

1. Jama ustna
2. Żołądek
3. Jelito cienkie

Dochodzi do wstępnego trawienia przez enzym amylazę ślinową, która rozkłada cukry złożone.
 

W żołądku znajduje się pepsyna, która częściowo trawi białka.

• Trzustka wytwarza sok trzustkowy trawiący białka, tłuszcze i cukry
• Wątroba wytwarza żółć, która rozbija tłuszcz
• W dalszej części jelita jest produkowany sok jelitowy rozkładający białka, tłuszcze i cukry do prostych związków

• Trypsyna rozkładająca białka
• Amylaza trzustkowa rozkładająca cukry
• Lipaza trzustkowa rozkładająca tłuszcze

Cukier złożony jest rozkładany przez amylazy do dwucukrów, a dwucukry są rozkładane przez enzymy jelitowe do cukrów prostych.

Rozpoczyna się w żołądku, gdzie pepsyna rozkłada białka na krótkie łańcuchy aminokwasów, następnie w jelicie cienkim enzymy jelitowe rozkładają je do pojedynczych aminokwasów.

Zachodzi w jelicie cienkim, gdzie lipazy rozkładają tłuszcze na glicerol i kwasy tłuszczowe.

• Wieku
• Płci
• Rodzaju wykonywanej pracy
• Trybu życia

Schematem obrazującym zalecane proporcje spożywanych pokarmów.

1. Regularna aktywność fizyczna
2. Warzywa i owoce
3. Produkty zbożowe
4. Mleko i produkty mleczne
5. Mięso
6. Tłuszcze

• Należy myć ręce przed posiłkiem
• Używać czystych narzędzi kuchennych
• Myć produkty spożywcze
• Trzymać w lodówce żywność, która tego wymaga
• Nie zamrażać ponownie
• Sprawdzać datę przydatności
• Korzystać z produktów ze sprawdzonych źródeł
• Jeść 5 razy dziennie, bez pośpiechu
• Jeść produkty wspomagające florę jelitową

• Pasożyty
• Bakterie
• Szkodliwe związki chemiczne
• Metale ciężkie
• Wirusy
• Stosowanie używek

Choroba układu pokarmowego, za którą odpowiadają bakterie osadzające się na powierzchni zębów.

• Choroba wrzodowa
• Rak jelita grubego
• Wirusowe zapalenie wątroby
• Zatrucie pokarmowe

• Nadwaga
• Otyłość
• Niedowaga
• Anoreksja
• Bulimia