Rozmaitością form życia występującą na Ziemi.

• Różnorodność ekosystemowa
• Różnorodność gatunkowa
• Różnorodność genetyczna

Bogactwem typów ekosystemów, które występują na danym obszarze.

Rozmaitością gatunków, które występują na obszarze danego ekosystemu.

Zmiennością wśród przedstawicieli jednej populacji, która wynika z występowania różnych wersji genów.

• Rzeczne
• Jeziorne
• Leśne
• Nadmorskie (wydmy i klify)

Około 60 tysięcy gatunków organizmów, w tym:

• 35 tysięcy gatunków zwierząt
• 3 tysiące gatunków roślin
• 3 tysiące gatunków grzybów

Występowaniem zarówno gatunków o dużej, jak i o małej różnorodności genetycznej.

• Klimat
• Sukcesja

Zmianami zachodzącymi w ekosystemie wraz z upływem czasu.

• Nasłonecznienie
• Temperatura
• Wielkość opadów

W okolicach bieguna południowego i północnego.

1. Brak gleby na wydmach, obecność kilku gatunków organizmów pionierskich.
2. Gromadzenie się substancji organicznej i pojawianie się nowych gatunków roślin.
3. Wykształcenie się odpowiednio grubej warstwy gleby, wzrost drzew i pojawianie się licznych gatunków zwierząt.

Śmierć wszystkich osobników danego gatunku, który prowadzi do zaburzeń w równowadze ekosystemu.

• Zmiany klimatu
• Gwałtowne zjawiska pogodowe
• Zmiany poziomu mórz
• Zmiany kierunków prądów morskich
• Wybuchy wulkanów
• Zmiany grubości warstwy ozonowej
• Choroby i epidemie

• Eliminuje organizmy
• Zanieczyszcza środowisko
• Niszczy siedliska
• Wprowadza obce gatunki do ekosystemu

• Kolekcjonerstwo
• Myślistwo
• Rybołówstwo
• Kłusownictwo

• Powstałe w wyniku działalności człowieka
• Powstałe w wyniku procesów naturalnych

• Tlenki siarki
• Tlenki azotu
• Dwutlenek węgla
• Węglowodory
• Para wodna

• Tlenki siarki
• Tlenki azotu
• Dwutlenek węgla
• Węglowodory
• Pyły pochodzące z wybuchów wulkanów i pożarów

• Powstają w wyniku reakcji tlenków siarki i azotu z wodą obecną w powietrzu
• Powodują zakwaszenie wód i gleb

Przestrzeń w ozonosferze o znacznie zmniejszonym stężeniu ozonu.

Używanie freonów, które powodują trwały rozpad cząsteczek ozonu.

Gęsta mgła, która powstaje przez zmieszanie się pary wodnej z zanieczyszczeniami, które są emitowane przez m.in. samochody lub fabryki.

• Występowanie chorób, np. pylicy, astmy i alergii
• Niszczenie tkanek zwierząt roślin i zwierząt
• Powstawanie nowotworów

Wzrostem średniej temperatury powietrza, który jest spowodowany nadmierną emisją gazów cieplarnianych do atmosfery.

• Topnienie lodowców
• Występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych

• Zanieczyszczeniami termicznymi
• Ściekami
• Nawozami sztucznymi
• Metalami ciężkimi
• Ropą naftową

Ogrzanymi wodami pochodzącymi z różnych urządzeń przemysłowych oraz elektrowni, które powodują podwyższenie temperatury w jeziorach lub rzekach.

Nadmiernym rozwojem mikroorganizmów na powierzchni wody.

Jej właściwości fizyczne, biologiczne i chemiczne ulegają pogorszeniu.

• Nadmierne nawożenie
• Osuszanie terenów podmokłych
• Stosowanie monokultur
• Używanie ciężkich maszyn rolniczych
• Wypalanie traw

• Przeznaczanie łąk i terenów podmokłych pod uprawy lub tereny mieszkalne
• Wycinanie lasów
• Stosowanie monokultur leśnych
• Pojawianie się szkodników, które zmusza ludzi do używania środków chemicznych

• Konkurencji o zasoby lub siedliska
• Zjadania lub niszczenia rodzimych gatunków
• Zmian w środowisku, spowodowanych przez obce gatunki

• Barszcz Sosnowskiego
• Szrotówek kasztanowcowiaczek
• Karp
• Norka amerykańska

• Storczyk trójzębny
• Suseł moręgowany
• Drop zwyczajny
• Sęp płowy
• Tur
• Perłoródka rzeczna
• Jesiotr zachodni

Wszystkie elementy przyrody, które są wykorzystywane przez człowieka.

• Odnawialne
• Nieodnawialne
• Wyczerpywalne
• Niewyczerpywalne

• Energia słoneczna
• Energia wiatru
• Energia geotermalna
• Energia wody

• Organizmy
• Woda
• Powietrze
• Gleba

• Paliwa kopalne
• Rudy metali

• Organizmy się rozmnażają
• Powietrze oczyszcza się za pomocą roślin
• Woda oczyszcza się dzięki naturalnym procesom
• Gleba odtwarza się za pomocą procesów glebotwórczych

• Zmniejszenie liczebności gatunków zwierząt i roślin
• Zanieczyszczenie i skażenie wody
• Degradacja i wyjałowienie gleby
• Spadek zawartości tlenu w powietrzu 
• Wyczerpywanie się zasobów nieodnawialnych

Rozwój ekonomiczny i gospodarczy państw powinien przebiegać w taki sposób, aby zaspokajać potrzeby obecnych pokoleń oraz nie ograniczać tej możliwości przyszłym pokoleniom.

• Energia wiatru
• Energia geotermalna
• Energia wody
• Energia słoneczna

• Poprawa jakości wody
• Ograniczenie eksploatacji organizmów
• Poprawa jakości powietrza
• Dbanie o czystą i żyzną glebę

• Nie wyrzucać śmieci w nieodpowiednich miejscach
• Korzystać z roweru lub komunikacji miejskiej
• Odłączać od prądu sprzęty elektroniczne
• Segregować śmieci

Zachowanie, właściwe wykorzystanie i odnawianie zasobów przyrody i jej składników.

• Obszarowa
• Indywidualna
• Gatunkowa

• Parki narodowe
• Rezerwaty przyrody
• Parki krajobrazowe

• Jego obszar wynosi minimum 1000 ha
• Przyroda na jego terenie jest w stanie niezmienionym lub mało zmienionym przez człowieka

Zabezpiecza park narodowy przed niekorzystnym wpływem sąsiadujących z nim terenów, które są przekształcone przez człowieka.

• Są mniejsze od parków narodowych
• Chronią ekosystemy (naturalne lub mało zmienione), rośliny i zwierzęta

• Znajdują się w miejscach atrakcyjnych przyrodniczo
• Działalność na ich terenach jest prowadzona zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju

23

• Babiogórski
• Białowieski
• Bieszczadzki
• "Bory Tucholskie"
• Kampinoski
• Karkonoski
• Poleski
• Słowiński
• Tatrzański

Biebrzański

Obowiązującym tam zakazem ingerencji człowieka w ekosystem.

• Niedźwiedź brunatny
• Ryś
• Głuszec
• Myszołów
• Wilk
• Okrzyn jeleni
• Rogownica alpejska

• Żubr
• Ryś
• Wilk
• Wydra
• Łoś
• Storczyki
• Lilia złotogłów
• Orlik pospolity

• Puchacz
• Żuraw
• Zimorodek
• Ryjówka malutka
• Bóbr europejski
• Żurawina błotna
• Rosiczki
• Zimoziół północny

• Łoś
• Ryś
• Dzik
• Borsuk
• Czapla siwa
• Bocian czarny
• Chamedafne północna
• Goździk piaskowy
• Zimoziół północny

• Łoś
• Traszka grzebieniasta
• Ropucha zielona
• Ropucha paskówka
• Brzoza niska
• Wierzba lapońska
• Lepnica litewska

• Mewa srebrzysta
• Bielik
• Bocian czarny
• Jeleń
• Sarna
• Dzik
• Wydmuchrzyca piaskowa
• Mikołajek nadmorski

Pod warunkiem że nie wpływa ona negatywnie na środowisko.

• Pomniki przyrody
• Stanowiska dokumentacyjne
• Użytki ekologiczne

Pojedynczy element przyrody ożywionej lub nieożywionej, lub skupiska takich elementów.

Obszarami o niedużej powierzchni ważnymi pod względem naukowym i dydaktycznym.

Niewielkimi obszarami ważnymi dla zachowania różnorodności biologicznej.

• Rzadkie
• Zagrożone wyginięciem

• Zabijanie i okaleczanie
• Chwytanie i płoszenie
• Hodowla zwierząt chronionych
• Sprzedaż i posiadanie żywych lub martwych okazów
• Zrywania chronionych roślin i grzybów
• Niszczenia gniazd
• Wywożenia za granicę
• Umyślnego wprowadzania do środowiska naturalnego

• Ścisła
• Częściowa

Gatunków chronionych nie można wykorzystywać gospodarczo przez cały rok na obszarze całego kraju.

Gatunki chronione można wykorzystywać gospodarczo w stopniu określonym przepisami.

• 800 gatunków zwierząt
• 700 gatunków roślin
• 300 gatunków grzybów

• Modliszka zwyczajna
• Wąż Eskulapa
• Ryś
• Salamandra plamista
• Zimorodek

• Obuwik pospolity
• Rosiczka okrągłolistna
• Szachownica kostkowata

• Wilgotnica czapeczkowata
• Gwiazdosz workowaty

Sposób ochrony przyrody, który zakłada ingerencję człowieka w naturalne procesy zachodzące w środowisku.

• Korytarze ekologiczne
• Sztuczne gniazda
• Dokarmianie zwierząt
• Koszenie łąk

• Foka szara
• Żubr
• Bóbr
• Ryś

• Upowszechniają wiedzę z ekologii, biologii i ochrony środowiska
• Chronią gatunki, które wyginęłyby w środowisku naturalnym